Bürokrasi siyasetin belirlediği kurallar içinde hareket eder ve kanunlara aykırı bir emri yerine getirmek bile suç sayılır. Ancak bürokrat da bir insandır ama yaradılışa ters bir ruh haline sahip olması istenir. Mesela bir gün irtica ve bölücülüğü en büyük tehlike sayan bir MGK kararını uygulaması istenir. Bölücülüğe karşı mücadelede sert tavır alan bir üst düzey yönetici MGK karalarını uyguluyorum diyerek kendini savunur. Teröriste suçlu bir vatandaş gibi değil bir düşman gibi bakar. Bu arada ülkeye hizmet ettiğini zannederek kanunsuz eylemler yapar ve sorunun çözümüne hizmet ettiğini zannederken çözümsüzlüğün yollarını döşer. Bu yanlışlıkları yaparken arkasında siyasi güç vardır ve yaptıkları ödüllendirilir.

Bir süre sonra iktidar değişir ve yaptığı her şeyin yanlış olduğu söylenir. Oysa geçmişte ondan bekleneni ve siyasetin istediklerini yapmıştı.

Bir insanın bir günde bir yandan eskisine hiç benzemeyen başka bir tarafa savrulması zordur. Dün kendisinden sertlik beklenen, irticayı en büyük tehdit sayan iktidar gitmiş inanca ve farklı kültürlere saygılı olmanın gerektiğini söyleyen bir iktidar gelmiştir. Ülkeyi yok edeceği söylenen düşünce ve eylemler şimdi istenenler haline dönüşmüştür. Bürokrat ne yapacaktır?

Siyasetçi bürokratı kanunlara uyup uymadığına, işinin ehli olup olmadığına bakarak değerlendirmeli yani onu kendisinin değil süreklilik arz eden devletin memuru kabul etmelidir. Geçmişte yaptıkları o günün ortamı göz önüne alınarak değerlendirilmeli ve eleştiriler ortamı yaratan siyasilere yöneltilmelidir.

Yaşadıklarımdan örnek vereceğim. Bu herhangi bir talep anlamında değil olayı açıklanması amacıyla yazılmıştır. Kanunların emrettiği bir istihbarat görevini kanunlara ve genel kurallarla tamamen uyarak ifa ettim. Hayatımda, disiplin cezası dahil, hiç ceza almadım. Siyasi iktidar değişince hukuken değil ama fiilen cezalandırıldım. Bu cezalandırmanın tipik ve ilginç bir örneği akademik olarak kişinin değerini ifade eden en önemli kriter olan doktoramı, çok saygın bir jüriden pekiyi derece ile almışken yeni kurulan bir fakülteye bilimsel yetersizlik nedeniyle alınmadım.

Bu süreç içinde bir şeyi daha öğrendim. Bir bürokrat sadece siyasetçiler tarafından değerlendirilmiyor siyasi gücü elinde bulunduran ve gerçek güç olan odaklarca da değerlendiriliyor, iyi sayılanlar rahat yaşayacakları işler bulurken, mesela hiç ilgilerinin olmadığı alanlarda yönetim kurulu üyesi, danışman gibi görevler alırken beğenilmeyenler kapıcı bile olamıyor. Siyasi gücü sadece seçilenler temsil etmiyor.